تخریب خاک ناشی از استفاده بلند مدت از شن و رسوبات رودخانه ای: مطالعه موردی کشت خیار در استان لرستان

به منظور بررسی تأثیر استفاده بلندمدت از رسوبات رودخانه­ای در کشت خیار بر برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک­ها، دو قطعه زمین مشابه از فیزیوگرافی تراس­های رودخانه­ای اطراف رودخانه کشکان (واقع در جنوب استان لرستان) انتخاب گردید. در یک قطعه زمین تاکنون کشت شنی خیار انجام نشده (شاهد) و در دیگری بیش از 30 سال کشت شنی خیار انجام شده بود. دو قطعه زمین به عنوان دو جامعه آماری برای نمونه­برداری در نظر گرفته شدند. برای اندازه­گیری و مقایسه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک دو قطعه زمین، تعداد 10 نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتی­متری از نقاط مختلف هر قطعه زمین تهیه و تحویل آزمایشگاه گردید.برای مقایسه میانگین پارامترهای مختلف فیزیکی و شیمیایی خاک در دو قطعه زمین، از آزمون t (برای مشاهدات جفت نشده) استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری داده‏ها نشان داد که اثر استفاده بلند مدت از رسوبات رودخانه‎ای در کشت خیار بر درصد ذرات خاک (شن، لای و رس)، درصد رطوبت اشباع، درصد رطوبت ظرفیت زراعی، درصد رطوبت نقطه پژمردگی دائم، شدت نفوذ سطحی، هدایت الکتریکی عصاره اشباع، کربن آلی ، فسفر قابل جذب، آهن قابل جذب، بور قابل جذب، کاتیون­های محلول (سدیم، کلسیم و منیزیم) و آنیون بی­کربنات در سطح یک درصد معنی­دار شده است. اثر این شیوه بهره­داری از اراضی (کشت شنی خیار) بر ساختمان خاک (میانگین وزنی قطر خاکدانه ها) و درصد سنگریزه (ذرات با قطر بزرگتر از دو میلی متر) در سطح پنج درصد معنی­دار بود.در اثر استفاده بلند مدت از رسوبات رودخانه­ای در کشت شنی خیار میزان شن خاک از 4/27به 2/65 درصد،میزان لای خاک از6/41به 21درصد،میزان رس خاک از 31 به 8/13 درصد، میزان سنگریزه خاک از 8/19 به 9/26 درصد، رطوبت اشباع از 6/38 به29 درصد و رطوبت ظرفیت زراعی از12/20به 96/12درصد تغییر یافته بود. اثر بلند مدت استفاده از رسوبات رودخانه‎­ای در کشت خیار بر اسیدیته، درصد آهک، پتاسیم قابل جذب، روی و منگنز و مس قابل جذب، آنیون­ها (سولفات، کلر و کربنات) و وزن مخصوص ظاهری خاک معنی­دار نبود.